اینترنت ماهواره‌ای، پرهیاهو اما تو خالی!

پایگاه رهنما:

اینترنت ماهواره‌ای پروژه جدیدی نیست و از حدود 8 سال قبل در بخش‌هایی از آمریکا و اروپا بخشی از اشتراک مردم با استفاده از اینترنت ماهواره‌ای بوده است؛ اما موضوع این بود که اینگونه اشتراکات، هم هزینه بالایی داشت و هم در مقایسه با فیبرنوری از سرعت و کیفیت کمتری برخوردار بود. اما حالا با آغاز پروژه معروف به استارلینک توسط شرکت اسپیس ایکس، قرار است اشکالات این نوع از ارتباطات برطرف شود و بخش مهمی از دسترسی به اینترنت توسط ماهواره را در سراسر دنیا تامین کند. اما ماجرا به همین سادگی نیست؛ اگرچه امیدهای زیادی به این نوع ارتباط ماهواره‌ای وجود دارد ولی تا تبدیل به عمل، فاصله زیادی وجود دارد و البته از لحاظ سیاسی و اقتصادی نیز آسیب‌های این نوع اینترنت می‌تواند با حاکمیت ملی بسیاری از کشورها در تضاد باشد.

در گذشته، ماهواره‌های ارتباط اینترنت در مدار 35 هزار کیلومتر زمین یا مدار ثابت زمین مستقر می‌شدند؛ این فاصله زیاد باعث می‌شد تا اینترنت ماهواره‌ای دارای تاخیر زیادی (ping بالا) در ارائه پاسخ به مشترکان باشد و همین مسئله موجب می‌شد تا در عمل برای ارتباط تصویری یا بازی نتوان از اینگونه اینترنت استفاده کرد. البته، عدم رهگیری داده پیام‌های انتقال یافته، بخشی از مزیت‌هایی بود که باعث می‌شد تا برخی مشترکان همچنان مایل به استفاده از اینگونه اشتراکات باشند. با این وجود، شرکت اسپیس‌ایکس از حدود 4 سال قبل اعلام کرد که به دنبال پروژه جهانی اینترنت ماهواره‌ای است و قرار است با رفع مشکلاتی که تاکنون وجود داشته، خدمات جدیدی را در این حوزه، در سراسر دنیا ارائه کند.

• استارلینک چیست؟

پروژه استارلینک شرکت اسپیس ایکس، از سال 2018 با ارسال دو ماهواره به فضا آغاز شد و این شرکت اعلام کرد که قرار است ماهواره‌هایش را در فاصله 300 کیلومتری زمین مستقر کند تا موضوع فاصله زیادی و تاخیر در انتقال اطلاعات را تا 100 برابر کاهش دهد.

بر اساس این پروژه که از سال 2019 با ارسال جدی ماهواره‌ها آغاز شد، تاکنون حدود 1000 ماهواره کوچک به فضا ارسال شده و قرار است در چشم‌انداز این شرکت، در نهایت حدود 40 هزار ماهواره در مدارهای 300 تا 500 کیلومتری زمین مستقر شوند. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی این شرکت، هر ماهواره می‌تواند تا 20 مگابایت بر ثانیه سرعت انتقال اطلاعات در اختیار کاربران قرار دهد. نکته قابل توجه در خصوص این شرکت این است که در حال حاضر تنها 1500 ماهواره فعال در اطراف کره زمین قرار دارد اما این شرکت قرار است تا 40 هزار ماهواره را در اطراف زمین فعال کند. از سوی دیگر، این شرکت با راه‌اندازی یک خط تولید صنعتی، ماهانه بیش از 100 ماهواره تولید می‌کند که در مقایسه با تولید ماهواره در فضای آزمایشگاهی، می‌تواند هزینه تولید را نیز تا حد زیادی کاهش دهد.

اگرچه بسیاری‌ها تصور می‌کنند که با راه‌اندازی کامل پروژه می‌توانند با گوشی‌های موبایل به این اینترنت متصل شوند، ولی واقعیت این است که اشتراک اینترنت‌های استارلینک نیاز به یک دریافت کننده و آنتن مخصوص دارد. به طوریکه دستگاه دریافت کننده حتما باید به برق متصل باشد و آنتن هم در فضای باز، به سمت آسمان گرفته شود تا بتواند امواج را دریافت کند. بنابراین، استفاده از اینترنت ماهواره‌ای به عنوان اینترنت همراه، تقریباً بعید به نظر می‌رسد. از همین رو، اینکه تصور شود، استفاده از این نوع اینترنت به نوع غالب استفاده از اینترنت بدل خواهد شد، تصور اشتباهی است.

از سوی دیگر، کاربران جدی اینترنت، مانند گیمرها و کسانی که برای ارتباطات گسترده تصویری از اینترنت استفاده می‌کنند، بعید است که مایل به استفاده از اینترنت ماهواره‌ای برای مصارف خود باشند، چرا که به گفته ایلان ماسک (مالک شرکت اسپیس ایکس)، در بهترین حالت، تاخیر(ping) این نوع از ارتباط به حدود 8 میلی‌ثانیه می‌رسد و این در حالی است که در فضای واقعی، این عدد حدود 30 میلی‌ثانیه خواهد بود.

• اینترنت ماهواره و تقابل با شبکه ملی اطلاعات

کشورهای زیادی در دنیا هستند که با ایجاد یک شبکه داخلی اطلاعات، مانع از اشتراک این اطلاعات در فضای بین‌المللی اینترنت هستند. در فضای اینترنت، داده‌ها در سرورهای جهانی ذخیره شده و سپس به اشتراک گذاشته می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود تا علاوه بر اینکه خطر نشت اطلاعات وجود دارد، امکان مدیریت فضا نیز توسط حکومت‌ها با چالش مواجه شود. مسئله وقتی حساس می‌شود که رهگیری رفتارهای مجرمانه در فضای مجازی، نیاز به رهگیری این ارتباطات دارد و اگر کشورهای میزبان حاضر به همکاری نباشند، پیدا کردن مجرمان دشوار خواهد بود. بنابراین یکی از راهکارهای مقابله با این مشکلات، ایجاد سرورهای داخلی و جلوگیری از اشتراک اطلاعات کاربران داخلی در فضای اینترنت بین‌المللی است.

پروژه اینترنت ماهواره‌ای هم یکی از انواع ارتباطات اینترنت جهانی است که قرار است بخشی از ارتباط اینترنتی را که در حال حاضر به وسیله فیبر نوری یا ارتباطات رادیویی زمینی به اشتراک گذاشته می‌شود را به خود اختصاص دهد و لازم است تا جلوی اشتراک اطلاعات حساس در آن گرفته شود. البته اینترنت ماهواره‌ای برخلاف اینترنت ثابت، قابل فیلترینگ و مدیریت داده‌ها نیست و برای همین هم، امکان رده‌بندی سنی یا قشری در دسترسی به فضای آن وجود ندارد و همین مسئله می‌تواند یکی از خطرات دسترسی به این نوع اینترنت، به خصوص برای نسل کودک و نوجوان باشد. از سوی دیگر، به احتمال زیاد، قاچاق دستگاه‌های دریافت کننده امواج اینترنت ماهواره‌ای نیز یکی از معضلات این بخش خواهد بود که هم موجب خروج ارز از کشور شده و هم می‌تواند موجب پیگرد قانونی برای شهروندان شود که از حالا باید برای آن فکری کرد؛ هرچند که هزینه اشتراک این نوع از اینترنت، بعید است با استقبال خوبی از سوی مشترکان ایرانی همراه شود.